Prenos moštiju Svetog Nikolaja, letnji Sveti Nikola
Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici 22. maja obeležavaju praznik posvećen prenosu moštiju Svetog Nikole iz Mire u Bari, gde i danas počivaju. Iako kalendarski ne pripada letu, ovaj dan se u narodu naziva i „letnji“ Sveti Nikola. Sveti Nikola je hramovna slava gradske crkve u Prišitni.
„Zimski“Nikoljdan se proslavlja 19. decembra i kod Srba spada u slavu sa navećim brojem svečara. Svi oni koji slave Svetog Nikolu, današnji dan obeležavaju kao preslavu, i obrnuto.
Hrišćani veruju da je Sveti Nikola čudotvorac i da se mnoga čuda dešavaju od njegovih čudotvornih moštiju iz kojih neprestano izbija sveto miro, kojim se leče bolesnici. Ovaj svetitelj je spašavao nasukane i izgubljene brodove, pa se smatra zaštitnikom moreplovaca. Zbog toga ga mornari često pozivaju pri opasnim situacijama ili brodolomima.
Ovaj svetitelj – milostiv, mudar i neustrašiv sveštenik, proveo je svoj vek u službi Boga. Za života su ga već smatrali svetiteljem i prizivali u pomoć koju je nesebično pružao, a verovanje da on može da pomogne i izleči svaku boljku, održalo se sve do danas.
Sveti Nikola je bio episkop Mire Likijske u Maloj Aziji u tadašnjem Rimskom carstvu, a danas u Turskoj. Živeo je u 4. veku u gradu Mira.U čitavom hrišćanstvu se poštuje kao svetitelj i čudotvorac.
Na ovaj datum su sve lađe, gde god se nalaze, bacale svoja sidra i do sutradan mirovale, odajući slavu ovom svetitelju. Danas se često zaustavljaju lađe dok se mornari pomole svetitelju i onda nastavljaju put.
Hrišćani veruju da svojim čudesnim moćima Sveti Nikola pomaže svakom ko mu se obrati za pomoć u bolesti, nemoći i duševnoj patnji. Uz pomoć njegove molitve slepima se vraća vid, hromi prohodaju, a gluvima se vraća čulo sluha. Prema predanju iz naših krajeva, upravo je Sveti Nikola povratio vid slepom srpskom kralju Stefanu Dečanskom.
Tokom vekova, Sveti Nikola je postao jedan od najomiljenijih svetaca i za njega se vezuju mnogi običaji opstali iz davnina. Na ovaj dan, prema tradiciji, nikako ne valja prati veš, čistiti kuću i raditi bilo kakve kućne poslove.
U nekim krajevima održao se i običaj darivanja dece na današnji praznik jer je Sveti Nikola i njihov zaštitnik. Zato, ako su vam mališani bili dobri, obradujte ih nekom sitnicom – njih ćete obradovati, vama će biti lepo, a i narod kaže – valja se.
Manastir Svetog Nikole u Kuršumliji
Manastir Svetog Nikole u Kuršumliji nalazi se na uzvišenju koje se uzdiže nad gradom, iznad ušća Banjske u Toplicu. Najstarija je zadužbina Stefana Nemanje, koju je podigao izmeđau 1159. i 1166. godine.
Manastirska crkva je obnovljena. U planu je obnova kompletnog kompleksa koji se od 1979. godine nalazi pod zaštitom države kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
U unutrašnjosti crkve otkriveni su fragmenti živopisa iz XIV veka, a sam manastir je bio prvi prepisivački centar Nemanjićke Srbije. Manastir je zapušten posle Velike seobe Srba 1690. godine, nakon čega su mu Osmanlije skinule olovni krov, čime je otpočelo njegovo zarušavanje. Vremenom su ostale manastirske građevine porušene, kao i sama crkva od koje je opstao samo središnji deo, koji je pokriven 1910. godine. Nakon Drugog svetskog rata 1948. godine, otpočeli su radovi na istraživanju celog kompleksa i rekonstrukciji manastirske crkve, koji su okončani 2003. godine. U planu je rekonstrukcija celokupnog manastirskog kompleksa.
